Neste artigo abordamos a transición cara a unha economía circular en Europa, destacando avances, desafíos e medidas propostas para acelerar este proceso.
.png)
A transición cara a unha economía circular volveuse unha prioridade global como contraposición a un modelo de consumo lineal insostible.
Pola súa banda, Europa, mostra unha aposta firme sobre esta transformación a través de políticas e medidas que adapten a nosa economía a principios de circularidade e sustentabilidade.
Aínda que se lograron avances significativos nos últimos anos, aínda queda un longo camiño por percorrer. Neste artigo, exploraremos os progresos realizados, os desafíos que persisten e as accións futuras necesarias para acelerar a transición cara a unha economía circular en Europa.
Segundo o informe anual Circularity Gap Report, o Informe sobre a Brecha de Circularidade publicado a inicios de 2024, cada ano consómense 100 mil millóns de toneladas de materiais.
Del despréndese que só o 7,2% do mundo opera nun modelo circular, observándose un descenso respecto do 9,1% rexistrado en 2018. Este indicador reflicte como a economía global aínda enfronta desafíos significativos na transición cara a unha produción máis sostible.
Na mesma liña, este estudo tamén alerta de que se cruzaron 5 dos 9 límites planetarios clave, o que pode interpretarse como consecuencia dunha sobreexplotación dos recursos.
Neste contexto, a circularidade, que implica reintegrar os residuos na cadea produtiva, preséntase como unha solución esencial para reducir a dependencia da extracción de recursos e minimizar os impactos ambientais.
Europa fixo avances estratéxicos na lexislación vinculada á economía circular no últimos cinco anos. Un exemplo destas políticas é o Plan de Acción para la Economía Circular (CEAP) aprobado pola Comisión Europea en marzo de 2020.
Este plan é un dos piares fundamentais do Pacto Verde Europeo, ou European Green Deal, a nova axenda de Europa para o crecemento sostible. Ademais, é un requisito previo para alcanzar o obxectivo de neutralidade climática da UE para 2050 e deter a perda de biodiversidade.
Con todo, para materializar estas metas, é imperativo enfrontar os obstáculos inherentes á dependencia da UE de importacións globais de materias primas críticas e combustibles fósiles, situación que se está intensificando nun contexto xeopolítico cada vez máis complexo. Neste sentido aprobouse o pasado 18 de marzo de 2024 o Regulamento de Materias Primas Fundamentais, máis coñecido como Critical Raw Materials Act (CRMA). Un fito lexislativo que impulsa a procura de autonomía estratéxica na Unión Europea. Este regulamento incorpora un obxectivo relacionado coa circularidade, que apunta a satisfacer o 15% do consumo anual de materias primas estratéxicas da UE mediante a capacidade nacional de reciclaxe.
A idea detrás destas medidas é que a economía circular contribúa a desvincular o crecemento económico do uso de recursos, protexendo así os recursos naturais de Europa e impulsando ao mesmo tempo o crecemento sostible.
Resulta agora necesario que estas políticas sexan máis vinculantes e estean orientadas a obxectivos concretos para acelerar a transición.
Ademais, aínda que Europa consome unha proporción máis alta de materiais reciclados en comparación con outras rexións do mundo, o progreso cara a unha maior circularidade foi lento, e aínda estamos lonxe de alcanzar a ambición de duplicar a taxa de circularidade da Unión para 2030.
O informe da Axencia Europea de Medio Ambiente (AEMA), publicado en marzo de 2024, sobre o estado da economía circular, destaca a necesidade de ir máis aló do enfoque actual na xestión de residuos para abordar directamente o uso de recursos.
Aínda que se observou un lixeiro desacoplamiento do consumo de recursos da UE do crecemento económico nos últimos anos, cunha diminución leve do consumo total de materiais a medida que aumentaba o produto interno bruto (PIB) da UE, aínda persisten desafíos significativos.
O informe subliña a urxencia de implementar políticas de economía circular máis sólidas. Destácase a necesidade de reducir o consumo de recursos e avanzar cara a unha economía menos dependente dos materiais. Para lograr unha maior eficiencia no uso de produtos existentes, é esencial incrementar tanto a intensidade de uso por artigo como a súa durabilidade, tanto técnica como real.
Así mesmo, faise fincapé en que o éxito a gran escala dunha economía circular require unha significativa reutilización de materias primas secundarias de alta calidade. Con todo, recoñécese que o desafío vai máis aló das fronteiras europeas; necesítase un sólido marco de gobernanza a nivel global para abordar o uso insostible de recursos e promover a economía circular de maneira efectiva.
Para acelerar a transición cara a unha economía circular en Europa, é necesario tomar medidas decisivas e enfocadas. O informe da AEMA identifica varias accións crave que poden promover unha maior circularidade e reducir a dependencia de recursos externos:
Es fundamental establecer obxectivos e metas vinculantes para o uso de recursos e a taxa de circularidade. Isto proporcionaría unha dirección clara para as políticas e fomentaría o investimento en prácticas e tecnoloxías circulares. Ademais, poderíase considerar a promoción da economía da reciclaxe de alta calidade, onde os materiais conserven a súa función e valor orixinal durante o maior tempo posible.
Fomentar o eco-deseño e a durabilidade dos produtos é esencial para maximizar a súa vida útil e minimizar a xeración de residuos. As políticas que incentiven a fabricación de produtos máis duradeiros e reparables poden contribuír significativamente a reducir o desperdicio e promover unha economía máis circular.
É crucial revisar os prezos dos materiais para que reflictan adecuadamente os seus impactos ambientais. Isto podería implicar a aplicación de impostos ou tarifas ambientais que fomenten o uso de materiais reciclados e penalicen o uso de recursos non renovables.
O investimento en investigación e desenvolvemento de tecnoloxías circulares é fundamental para impulsar a innovación e atopar solucións sostibles aos desafíos actuais. Apoiar a colaboración entre o sector público e privado en áreas como a reciclaxe de avanzada, a remanufactura e a xestión de residuos pode xerar avances significativos na economía circular.
A educación e sensibilización pública son clave para cambiar os comportamentos e promover un estilo de vida máis sostible. Campañas de concientización sobre a importancia de reducir, reutilizar e reciclar poden inspirar aos cidadáns para adoptar prácticas máis responsables e contribuír ao éxito da economía circular.
%20(1).png)
%20(1).png)
